راهکارهای صرفه جویی آب در صنعت کشاورزی

 راهکارهای صرفه جویی آب در صنعت کشاورزی

 

 

ایران از مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. با توجه به کاهش بارندگی در سالهای اخیر و روند رو به تزاید جمعیت و گسترش شهر نشینی نیاز مند تامین آّب شرب و بهداشت جامعه, امنیت غذایی, محیط زیست افراد, تامین آب کشاورزی وصنعت که به عنوان ارکان حیات انسانهاست، میباشد. امروزه ایران نیز مانند خیلی از کشورها دچار بحران کم آبی است. با بیان این‌که در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد آب ایران در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. لازم است در این شرایط، بهره وری آب مدیریت شود که با انجام چند راهکار به راحتی می‌توان به این مهم دست یافت. لذا در پست زیر با سه روش از مهمترین روش های مدیریت کنترل آب آشنا می شوید.

کشت گلخانه ای

​

با توجه به وضعیت موجود و بحرانی بودن شرایط منابع آبی کشور و بالا بودن مصرف آب در بخش کشاورزی یکی از بهترین کشت هایی که از سوی کارشناسان کشاورزی برای صرفه جویی در مصرف آب مورد توصیه می شود و دولت نیز از آن حمایت می کند، کشت گلخانه ای است. مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که اگر کشت دو محصول خیار و گوجه فرنگی از فضای باز به داخل گلخانه ها منتقل شود، امکان صرفه جویی 3 میلیارد مترمکعب آب در هر دوره تولید وجود دارد. این موضوع بیانگر اهمیت کشت های گلخانه ای است.
افزایش تولید در سطح نیز از دیگر مزایای کشت گلخانه ای عنوان می شود که به طور مثال اگر در عرصه در یک سطح مشخص 30 تا 35 تن محصول تولید شود با انتقال به فضای گلخانه در همان سطح در دو دوره کشت بیش از 500 تن محصول تولید خواهد شد.
علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب و تولید محصول بیشتر، سلامت محصول تولیدی گلخانه ها و اشتغالزایی نیز از دیگر مزایای توسعه کشت گلخانه ای عنوان می شود و این مزایا هر کدام به خودی خود نقش بسزایی در شکوفایی بخش کشاورزی در شرایط بحرانی امروز منابع آبی دارد.

کشت دیم

​

دیم‌کاری یا کشت دیم نوعی کشاورزی مخصوص مناطق خشک است که در آن تنها بارش های آسمانی تامین‌کننده آب مورد نیاز زمین های کشاورزی هستند. این نوع کشت برای صرفه جویی آب یکی از روش های بهینه سازی ومدیریت کنترل آب در کشورعزیزمان ایران است. در ایران حدود 6/12 میلیون هکتار اراضی دیم وجود دارد، که 7 تا 8 میلیون هکتار آن مناسب زراعت دیم است و 4 تا 5 میلیون هکتار باقیمانده یا به دلیل توان تولید کم و یا به دلیل بالا بودن شیب بیش از حد مجاز یعنی حداکثر 15 درصد مناسب برای کشت علوفه دیم مناسب هستند.

 استفاده از آبهای شور

​

از راهکارهای مدیریت آب در مزرعه استفاده از آب شور برای آبیاری محصولات است. هنگام استفاده از آب‌های شور برای آبیاری زمین‌های کشاورزی، باید فاصله‌ی بین آبیاری‌ها را کم کرد تا غلظت املاح موجود در محلول خاک به حدّ بحرانی (از نظر کاهش محصول)نرسد. در زمان بکار بردن آب‌های شور، استفاده از ارقام مقاوم به شوری مانند جو، چغندر قند، خرما، گلرنگ نیز نباید غافل شد در غیر اینصورت و آبیاری ارقام حساس به شوری با آبهای شور خسارات جبران ناپذیری به محصولات کشاورزی وارد خواهد شد.

راه های استفاده از آبهای شور عبارت است از:

الف : استفاده از آب شیرین کن کشاورزی اسمز معکوس

بهترین راه برای به دست آوردن آب  با سختی پایین استفاده از تکنولوژی اسمز معکوس می باشد ولی در مورد کشاورزی حتماً باید صرفه اقتصادی وجود داشته باشد تا اینکه بتوانیم هزینه تجهیزات اولیه آب شیرین کن را تامین کنیم و همچنین از پس هزینه های جاری و مواد مصرفی آب شیرین کن بر بیاییم

لذا فقط زمانی آب‌شیرین‌کن توجیه اقتصادی دارد که محصول، محصول با ارزشی باشد مثل محصولات گلخانه‌ای (مانند توت فرنگی ،گوجه فرنگی ،فلفل ، گل و گیاه های زینی و..)و یا مرکبات با ارزش

در صورتی که محصول بازگشت اقتصادی بالا نداشته باشد استفاده از آب شیرین کن توجیه اقتصادی ندارد در این موارد با توجه به اینکه نمی توانیم از تکنولوژی اسمز معکوس استفاده کنیم ولی باید شوری را مدیریت بکنیم تا تاثیرات منفی شوری کمترین آسیب را به محصولمان برساند.

ب: کشاورزی با آب شور با استفاده از تکنولوژی آب مغناطیسی جهت مدیریت کردن تاثیرات منفی شوری آب

در این روش ما آب را بعد از استخر ذخیره آب از یک میدان مغناطیسی عبور میدهیم که تحت تاثیر این میدان حلالیت آب بالا میرود و تاثیرات خوبی به آب و خاک میرسد که میتواند تاثیرات منفی شوری آب را کاهش دهد.

ضرورت کاربرد آب مغناطیسی واستفاده ازپکیج مغناطیسی :
  1-در مصرف آب آبیاری تا 30 درصد صرفه جویی نمایید.

2- محصولات کشاورزی خود را 10 تا 20 روز زودرس نمایید.

3- در مصرف کود تا 50 درصد صرفه جویی نمایید.

4- آفات کشاورزی را کنترل نموده ومقاومت گیاه را دربرابر بیماریها بیشتر نمائید.

5- خاک کشاورزی خود رااصلاح نمائید.

6- با عبور آبهای لب شور وEC بالا ازمیدان مغناطیسی می توانید ازاین نوع آب برای آبیاری استفاده نمایید.

7- کمیت وکیفیت محصولات خود را افزایش دهید.

کشاورزان عزیزی که هنوز کشت را انجام نداده اند و آب شور هم دارند بهتر است محصولات سازگار با اب شور را انتخاب کنند برای کشت تا بتوانند بهترین نتیجه را اخذ نمایند.

منبع:

https://www.irna.ir/news/83168362/%D9%86%D9%82%D8%B4-%DA%AF%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%83%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%A2%D8%A8-%D9%83%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%D9%8A

https://www.irna.ir/news/83305544/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%83%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D9%83%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C

http://www.abyar.org/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/363-irrigation-with-salt-water.html

اهمیت آب و حفاظت ازمنابع آب در بخش کشاورزی

اهمیت آب و حفاظت ازمنابع آب در بخش کشاورزی

 

آب از اساسی ترین ماده برای موجودات زمین است که از دیرباز نقش بسزایی در تمدن بشر دارد. با توجه به کمبود آب، ارزش این ماده حیاتی در کره زمین شناخته شده است از این رو مهمترین عامل توسعه در جهان هستی است. 70 درصد ازکره زمین را آب تشکیل داده است که از این همه آب 97 درصد غیرقابل استفاده است و تنها 3 درصد شیرین و قابل شرب می باشد. لذا بایستی در راستای رسیدن به هدف نجات آب کشاورزی تمهیدات و برنامه ریزی های لازم را برای مدیریت منابع آب درنظر گرفت.

کشور عزیزمان ایران دارای متوسط بارندگی سالانه 250 میلیمتر در سال است و ازمناطق خشک و نیمه خشک محسوب می گردد. با توجه به شرایط فعلی ایران که با کاهش نزولات آسمانی و منابع آب زیر زمینی همراه است با بحران کم آبی مواجه هستیم. صنعت کشاورزی با 92 درصد بزرگترین و مهمترین مصرف کننده آب در کشورمان به شمار می رود که بیش از 80 درصد از این آب به خاطر عدم استفاده صحیح از تکنولوژی پیشرفته آبیاری هدر می رود. در ادامه این مطلب سعی داریم شیوه ها و راهکارهای مناسب برای استفاده صحیح و مدیریت بهینه در بخش کشاورزی ارئه دهیم. 

روش های آبیاری نوین ‌

​

کشور عزیزمان ایران امروزه با کمبود آب و بحران خشکسالی مواجه است. سالیان بسیاری است که دربین کشاورزان روش های آبیاری سطحی اعم از نواری، کرتی و شیاری رواج دارد که در این روش ها آب وارد نهرهای خاکی شده و روی سطح زمین پخش می شود تا به تدریج به ریشه گیاهان برسد که همین علت عدم کنترل و مدیریت مصرف آب باعث اتلاف آب می شود. بنابراین ترویج روش‌های نوین آبیاری نقش بسزایی در کنترل مصرف آب مزارع و مبارزه با کم‌آبی و خشکسالی خواهد داشت‌. لذا باید روش های آبیاری تحت فشار که شامل آبیاری قطره ای و آبیاری بارانی است جایگزین آبیاری سطحی گردد.

تعیین الگوی مناسب کشت برای هر منطقه

​

ایران مانند کشورهای دیگر جهان متاثر از شرایط اقلیمی است. از آنجایی که کاهش منابع آبی مهم‌ترین نتیجه تغییر اقلیم در کشور است که کشاورزان را وادار به تغییر الگوی کشت می‌کند. هدف از تعیین الگوی مناسب کشت این است که ظرفیت­های طبیعی و غیرطبیعی هر منطقه به نحو مطلوبی در فرایند تولید کشاورزی به خدمت گرفته شود. با توجه به شرایط آب و هوایی کشور محصولات جدید از قبیل پسته، بادام، زیتون، گل محمدی و زعفران که در مقابل کم آبی مقاوم هستند و بازار خوبی دارند را به کشاورزان و باغداران هر منطقه که با کمبود آب بسیاری مواجه است توصیه می شود.

به نژاد گیاهان و دستیابی به گیاهان مقاوم به کم آبی

​

با توجه به کاهش نزولات جوی و استفاده بیش از اندازه آبهای زیرزمینی ضروری است که به طورجدیتری باه بحران کم آبی توجه شود و بر نحوه مصرف آب نظارت بیشتری گردد. با توجه به این مشکلات، داشتن ارقام زراعی کم توقع  و موفق در شرایط کم آبی از طریق روش های نوین اصلاح نباتات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تحمل به خشکی یکی از ویژیگی های اصلی واریته های جدید به نژادی است اما کارایی مصرف آب نیز نقش بسزایی در بهبود گونه های اصلاح شده دارد. تحقیق های بسیاری درمورد واریته های جدید گیاهان با کارایی مصرف آب و هم چنین واریته های گیاهان مقاوم به خشکی شده است که از بین این دو واریته جدید اصلاح واریته با کارایی مصرف آب بهتر از گیاه مقاوم به خشکی است. 

بازیافت آب فاضلاب 

​

 اهمیت آب به حدی است که بدون وجود آب هیچ گونه پیشرفتی در هیچ مسیری میسر نخواهد بود. در سالیان اخیر با توجه به چالش کم آبی و افزایش جمعیت کشورمان با مشکلات زیادری درزمینه کم آبی مواجه است ازسوی دیگر تخلیه پساب های صنعتی، پساب های بهداشتی و کشاورزی به منابع آبی باعث آلودگی و از بین بردن منابع محدود آب در کشور شده و باعث تشدید این بحران گردیده است. برای گذر از این بحران باید مدیریت مصرف آب و بازیافت آب در اولویت قرار گیرد به این خاطر باید در کشور تصفیحه خانه های بسیاری راه اندازی شود تا بازیابی دقیق و تصفیه فاضلاب ها برای مصارف کشاورزی بیشتر انجام شود تا با این کار از هدر رفتن آب در بخش کشاورزی انجام دهیم.

مدیریت درست و جامع آبیاری 

​

آب اصلی ترین عامل توسعه در صنعت کشاورزی است که متاسفانه درکشورمان با بحران کم آبی مواجه هستیم. بخش کشاورزی که مصرف بسیاری از آب را به خود اختصاص می دهد باید در زمینه کشاورزی مدیریت آبیاری جامع را به کار ببریم تا بتوانیم بحران ناشی از کمبود آب را تا حد قابل توجهی کنترل کنیم. مدیریت آبیاری شامل مفاهیم مختلفی از جمله تعیین موقع آبیاری، زمانبندی آبیاری، یکنواختی توزیع آب، کم آبیاری و مدیریت آبهای شور می باشد که با استفاده درست از این مفاهیم ها کشاورز می تواند تا حدود زیادی مشکل کم آبی را برطرف کند.

 مالچ ها 

​

در سال های اخیر استفاده از مالچ ها توسط کشاورزان ما آفت جدیدی برای کم آبی در اراضی کشاورزی رونق دارد. مالچ به پوشش سبک و نرم در سطح خاک گفته می شود که این پوشش می تواند لایه ای ازکاه، خاک اره، خاک برگ و ورقه های پلاستیکی باشد. در مناطق خشک و نیمه خشک استفاده از مالچ یکی از روش های نوین است که در بحث آبیاری عملکردی بهینه دارد. مالچ کشی تبخیر را به میزان زیادی کاهش داده و نفوذپذیری و ذخیره‌ی رطوبت را افزایش می‌دهد و همچنین در کنترل علف هرز موثر است همه این فعالیت ها که با بهره گیری از مالچ انجام می شود نوعی صرفه جویی آب در صنعت کشاورزی می باشد.

سوپر جاذبه ها

​

ایران سرزمینی کم آب است با توجه به خشکسالی های اخیر، رشد جمعیت و کمبود آب توجه به استفاده بهینه از منابع آب و صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی بر تمام مدیران و کارشناسان کشاورزی کشور پوشیده نیست. از جمله راهکارهای مدیریتی که می توان در جهت استفاده بهینه از منابع آبی موجود مورد استفاده قرار بگیرد استفاده از سوپر جاذبه ها می باشد. سوپر جاذبه ها از پلی مر های آلی بصورت مصنوعی ساخته شده اند و دارای ویژیگی نگهداری ظرفیت جذب بالای آب و حفظ آن می باشند. این ماده  را به خاک اضافه می کنند تا در مواقع کم آبی در خاک آزاد می شود و در دسترس ریشه گیاه قرار می گیرد و به رشد گیاه و کاهش اتلاف آب و هزینه های آبیاری کمک می کند.

منابع: 

https://www.researchgate.net/

http://delavari-abblog.blogfa.com/category/3

http://manrrc.ir/1396/05/21/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D8%BA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/

http://www.hoshyardel.blogfa.com/post/41

http://npps.ir/ArticlePreview.aspx?id=61552